Bambus stał się, od pewnego czasu, popularnym składnikiem produktów dla dzieci. Na rynku są dostępne ręczniki bambusowe, kocyki bambusowe, pieluchy bambusowe, otulacze bambusowe etc. Wszystkie one promowane są jako te z rewelacyjnymi właściwościami użytkowymi jak i zdrowotnymi, dlatego postanowiłem, że sprawdzę, czy tkanina bambusowa to rzeczywiście konsumencki hit.
Bambus jest naturalny czy sztuczny
Roślina pochodzi z Azji, a jej przemysłowe złoża dostępne są w Chinach i Indiach. Co ciekawe, bambus uprawiany jest także w Argentynie, Chile, Afryce i Stanach Zjednoczonych. Wiele pisze się i mówi o ekologicznych właściwościach azjatyckiej rośliny. Zanim jednak do tego dojdę, pozwolę sobie przedstawić podstawowy podział włókien, który ułatwi Ci zrozumienie charakterystyki wyrobów tekstylnych.
Włókna można podzielić na:
Włókna naturalne:
- roślinne np. bawełna, len, konopie, pokrzywa, juta;
- zwierzęce np. wełna, jedwab naturalny.
Włókna chemiczne:
- sztuczne np. wiskoza, octan;
- syntetyczne np. poliester, poliamid;
- mineralne np. azbest.
Zatem popularna bawełna zalicza się do włókien naturalnych, natomiast wiskoza do włókien sztucznych. Co ma wspólnego wiskoza z bambusem, o tym przeczytasz w dalszej części artykułu.
Włókno bambusowe a ekologia
Od razu zaznaczę, że włókno tekstylne określane sztucznym, nie musi być z góry określane jako produkt niskiej jakości, ponieważ nowoczesna tkanina bambusowa (wiskoza bambusowa) charakteryzuje się:
- oddychalnością (wypełniona jest mikrootworami, które pozwalają na lepsze wchłanianie wilgoci i wentylacji niż inne włókna),
- odpornością na marszczenie,
- może być wysoce chłonna, bardziej niż bawełna (istotne w przypadku ręczników).
Zapewne zastanawiasz się, skąd taka popularność rośliny bambusowej? Najważniejszym czynnikiem przemawiającym za bambusem jest łatwość jego uprawy (istnieje ponad 1000 gatunków tej rośliny). Rośnie na ok. 70% powierzchni Ziemi i charakteryzuje się bardzo szybkim tempem wzrostu (nawet do 1 m/dzień).
Bambus ma też właściwości antybakteryjne. Można go hodować bez nawozów mineralnych (pot. nazywanych sztucznymi) i środków ochrony roślin. Niestety, nie zawsze ma to miejsce. Jest to zależne od tego, czy uprawy są certyfikowane np. przez Organic Crop Improvement Association (OCIA). Z punktu widzenia ekologii, ważne jest też to, że roślina bambusowa produkuje więcej tlenu niż szereg innych odmian drzew.
Bambus do tekstyliów
Koncepcja, że bambus może być wykorzystany do produkcji tkanin, została stworzona stosunkowo niedawno przez chińskich wytwórców papieru. Około 10 lat temu Chińczycy odkryli, że można z tej rośliny wyprodukować zarówno papier, jak i tkaninę. Dziś Chiny są w dalszym ciągu głównym światowym wytwórcą przędzy bambusowej, którą dostarcza się później do producentów (w tym polskich), którzy tkają z niej tkaniny.
Istnieją dwie metody wytwarzania przędzy bambusowej:
- mechaniczna,
- chemiczna.
Metoda mechaniczna polega na miażdżeniu zdrewniałych elementów. Wykorzystuje przy tym naturalne enzymy z łodygi rośliny, które doprowadzają do przetworzenia bambusa w papkę. Następnie takie włókna mogą być czesane mechanicznie, aż powstanie przędza bambusowa. Inną wersją tej metody jest kruszenie drewnianych łodyg bambusa. Utworzony w ten sposób proszek miesza się z wodą.
Przerób mechaniczny jest jednak pracochłonny i kosztowny, a uzyskany ostatecznie materiał nie będzie wystarczająco miękki. Z tych powodów, zdecydowanie częściej stosuję się metodę chemiczną, w trakcie której roślina bambusowa jest rozdrabniana i poddawana działaniu rozpuszczalników chemicznych, co powoduje powstanie celulozy (proces podobny do produkcji papieru). Środki chemiczne, które stosuje się w tym procesie to: wodorotlenek sodu i disiarczek węgla (dwusiarczek węgla).
W dalszej kolejności, przy użyciu specjalnej dyszy przędzalniczej, wytwarza się cienkie nici z włókien wiskozowych, z których producenci tkają wybrane przez siebie wzory tkanin. Powstała w taki sposób wiskoza bambusowa jest bardzo miękka. Znacząca większość tkanin bambusowych jest produkowana w ten właśnie sposób.
Jestem pewien, że niewiele osób wie, że właśnie tak wygląda produkcja tekstyliów z bambusa. Dr Paul D. Blanc – profesor medycyny pracy i środowiska na Uniwersytecie Kalifornijskim w San Francisco, opisuje w następujący sposób produkcję wiskozy bambusowej:
„Bambus lub jego zrębki są namoczone w disiarczku węgla, a następnie syropowata substancja jest przepompowywana przez rurę, i przepuszczana przez ekran do kadzi z kwasem siarkowym. Substancja koaguluje, gdy wychodzi i może być uformowana w nici.”
Blanc jest też autorem książki „Fałszywy jedwab: Śmiercionośna historia wiskozy„, w której podaje niezwykle ważną informację, mianowicie, że od ponad 10 lat na amerykańskim rynku tekstylnym nie można kupić sztucznego jedwabiu (wiskozy) wyprodukowanego w USA. Przyczyną jest zakaz wprowadzony przez Agencję Ochrony Środowiska, która uznała, że wytwarzanie wiskozy jest zbyt szkodliwe dla środowiska, jak i dla osób zatrudnionych przy jej produkcji (regularna ekspozycja na disiarczek węgla może powodować u człowieka uszkodzenie układu nerwowego, zwiększa ryzyko chorób serca i udaru mózgu).
Tkanina bambusowa a bawełna
Dostępna w Polsce tkanina z bambusa to prawie zawsze wiskoza bambusowa (używa się również nazwy „CV z bambusa”), ale czy to oznacza, że np. kocyk dziecięcy z bambusa, otulacz bambusowy, pieluszki bambusowe, czy też ręcznik z bambusa dla dziecka, jest niebezpieczny? Otóż trzeba obiektywnie stwierdzić, że dużo środków chemicznych stosuje się także przy produkcji bawełny, a nawet bawełny organicznej. Oprócz tego, wspomniane substancje chemiczne muszą być zatwierdzone przez Global Organic Textile oraz Soil Association (GOTS).
Jeśli Bambus jest uprawiany przy użyciu odpowiednich, zrównoważonych metod, a produkcja odbywa się przez godne zaufania, świadome ekologicznie firmy, jest bardzo dobrą alternatywą dla bawełny lub innych naturalnych tkanin. Potwierdzeniem takiego faktu jest nadzór OCIA (Organic Crop Improvement Association).
Wybierając otulacze bambusowe, poduszki bambusowe, kocyki bambusowe, warto też zwrócić uwagę czy tekstylia mają odpowiednie certyfikaty bezpieczeństwa. Chodzi głównie o międzynarodowy certyfikat „OEKO-TEX Standard 100”, lub polski „Bezpieczny dla dziecka” oraz „Bezpieczny dla niemowląt”. Posiadanie przez produkty dla dzieci co najmniej jednego z nich gwarantuje, że wyrób jest wolny od szkodliwych substancji.
Właściwości tkaniny bambusowej
Warto zauważyć, że we wszystkim materiałach informacyjnych, przypisuje się produktowi tekstylnemu z bambusa właściwości antybakteryjne, przeciwgrzybiczne, ekologiczny proces wytwarzania oraz łatwość biodegradacji.
Jest to prawda, ale częściowa. Fakty o tkaninie bambusowej są następujące:
- Jest miękka i oddychająca,
- Pochłania wilgoć i utrzymuję ją z dala od skóry,
- Nie zachowuje właściwości antybakteryjnych (nie ma dowodów naukowych, że po przetworzeniu na wiskozę właściwości rośliny bambusowej zostają zachowane),
- Nie jest łatwo biodegradowalna (gdyby tak było tkaniny miałyby bardzo krótką żywotność),
- Może być wytwarzana ekologicznie, ale ciężko jest to definitywnie zweryfikować.
W USA, Federalna Komisja Handlu (FTC) regularnie monitoruje producentów tkanin bambusowych i bardzo dotkliwie kara firmy, które fałszują opisy i właściwości sprzedawanych produktów tekstylnych. Przykładem jest nazywanie wiskozy bambusowej produktem w 100% z bambusa. Nie jest to prawda, ponieważ bambus został w znaczący sposób przetworzony, a jego prawidłowe oznakowanie powinno informować, że jest to wiskoza (sztuczny jedwab) z bambusa.
Trzeba pamiętać, że zmienia się fizyczna postać włókna oraz ulega modyfikacji jego orientacja cząsteczkowa. Przetworzony produkcyjnie bambus to substancja chemiczna. Znaczące instytucje z dziedziny tekstyliów np. Textiles Standards Committee of the Soil Association, jednoznacznie twierdzą, że nawet bambus hodowany ekologicznie nie powinien być umieszczony w rejestrze tkanin ekologicznych, właśnie z powodu metody jego produkcji.
Tkanina bambusowa ma swoje zalety, jednak w stosunku do jej nadzwyczajnych właściwości powinniście podchodzić z dystansem. Jeśli producent twierdzi, że ich produkt z bambusa ma podane właściwości, zapytajcie go o dowody w postaci badań/certyfikatów na ich potwierdzenie.
Dodaj komentarz
Bądź pierwszy!